Mục lục
Ca Huế là di sản văn hóa phi vật thể đặc trưng của Cố đô Huế, hiện đã được ghi danh là Di sản phi vật thể quốc gia và đang được TP Huế nghiên cứu xây dựng hồ sơ đệ trình UNESCO đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Trong những năm qua, Ca Huế đã đóng góp tích cực cho hoạt động văn hóa du lịch và quảng bá di sản văn hóa Huế ra thế giới. Làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của người dân xứ Huế, du khách trong nước và quốc tế.
Nỗ lực bảo tồn, phát huy di sản Ca Huế
Theo ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở VHTT TP Huế, cùng với Ca trù (hát Ả Đào) ở miền Bắc và Đờn ca tài tử ở Nam bộ, Ca Huế là một trong ba loại hình âm nhạc độc đáo trong di sản âm nhạc truyền thống Việt Nam vừa mang tính chuyên nghiệp, bác học, lại vừa phổ biến rộng rãi trong đời sống bình dân.
Nét độc đáo của nghệ thuật Ca Huế là sự kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa, tinh tế giữa hai dòng nhạc bác học và dân gian; là sự kết hợp giữa thanh nhạc và khí nhạc trong một hệ thống những bài bản có cấu trúc chặt chẽ, chuẩn mực. Nghệ thuật hòa tấu đặc trưng của nhạc đệm trong Ca Huế là dàn ngũ tuyệt (tranh, tỳ, nhị, nguyệt, bầu) được coi là dàn nhạc đệm chỉnh chu nhất. Với đặc trưng riêng có, nghệ thuật Ca Huế đã lan tỏa đến trong Nam, ngoài Bắc.
Các đơn vị tham dự Liên hoan Ca Huế.
Thời gian qua, công tác tuyên truyền, quảng bá, phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế đã được các cơ quan, ban ngành tích cực triển khai. Năm 2021, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP Huế) đã ban hành Quyết định số 1645/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án phát huy giá trị và xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa du lịch đặc sắc giai đoạn 2021-2025. Trên cơ sở này, Sở VHTT đã phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện và đã đạt được những kết quả nhất định.
Cụ thể, Sở VHTT đã xây dựng App Ca Huế nhằm mục đích tăng cường các biện pháp quản lý và quảng bá, giới thiệu về Ca Huế. Tập trung công tác quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ diễn viên, nhạc công Ca Huế phục vụ khách du lịch. Hằng năm, tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo lại, bồi dưỡng kỹ năng biểu diễn cho các cho các diễn viên, nhạc công của các doanh nghiệp tổ chức biểu diễn Ca Huế.
Bên cạnh đó, đã triển khai xây dựng các chương trình Ca Huế mẫu để phổ biến tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Ca Huế, làm cơ sở để các doanh nghiệp tổ chức biểu diễn Ca Huế xây dựng các chương trình biểu diễn phục vụ khách du lịch. Cùng với Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Cung đình Huế (thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế) đưa Ca Huế vào biểu diễn hàng ngày tại các điểm di tích, tại các chương trình nghệ thuật sự kiện, lễ hội quan trọng.
Sau khi được đầu tư trùng tu một cách khang trang, di tích Ưng Bình tại Châu Hương Viên đã được tổ chức thành một địa chỉ sinh hoạt của các CLB thơ, các chương trình biểu diễn Ca Huế thính phòng; kết hợp đưa vào các tour tuyến phục vụ khách du lịch… Thông qua các chương trình, hoạt động đã giới thiệu rộng rãi Ca Huế đến với mọi tầng lớp nhân dân trong và ngoài nước, góp phần đưa Ca Huế trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc của Huế.
Cần quan tâm, đầu tư toàn diện cho Ca Huế
Cũng theo lãnh đạo Sở VHTT TP Huế, tuy đạt được một số kết quả tích cực, nhưng công tác bảo tồn và phát huy giá trị Ca Huế gắn với phát triển văn hóa du lịch thời gian qua vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Các nghệ nhân, nghệ sĩ có kinh nghiệm, am tường các bài bản Ca Huế ngày càng hiếm, dẫn đến nguy cơ mai một, thất truyền. Việc xây dựng đội ngũ nghệ sĩ, diễn viên có chất lượng hoạt động trong lĩnh vực Ca Huế không hề dễ dàng.
Ngoài ra, hoạt động Ca Huế (đặc biệt Ca Huế trên sông Hương) liên quan đến sự quản lý của nhiều ngành, việc áp dụng quy định và phối hợp trong công tác quản lý còn gặp nhiều khó khăn và bộc lộ nhiều điều bất cập… Trước sự cạnh tranh với các loại hình nghệ thuật, âm nhạc hiện đại khác cũng làm xuất hiện những vấn đề gây ảnh hưởng đến chất lượng Ca Huế nguyên mẫu.
Du khách xem biểu diễn Ca Huế trên sông Hương.
Trong thời gian tới, để khai thác, phát huy giá trị Ca Huế nhằm phát triển du lịch một cách hiệu quả, ông Phan Thanh Hải đưa ra một số giải pháp như: Nên giao về một đầu mối quản lý để đảm bảo tính thống nhất trong công tác quản lý hoạt động Ca Huế (đặc biệt Ca Huế trên sông Hương). Tiến hành khảo sát, đánh giá hiện trạng hệ thống thiết chế văn hóa liên quan đến nghệ thuật Ca Huế trên địa bàn để có kế hoạch đầu tư kinh phí nâng cấp, đào tạo nguồn nhân lực quản lý và phát huy giá trị phục vụ du lịch dịch vụ.
Cùng với đó, cần soạn thảo và ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp để tăng cường nguồn lực đầu tư xây dựng và phát triển các thiết chế văn hóa liên quan đến Ca Huế phục vụ phát triển du lịch. Có chính sách đãi ngộ (tôn vinh, khen thưởng) cho những tổ chức, cá nhân đã có những đóng góp trong việc bảo tồn và phát huy di sản Ca Huế. Có chính sách hỗ trợ các sinh viên, học sinh hiện đang theo học các chuyên ngành về Ca Huế.
Đồng thời, cần huy động các nguồn lực xã hội hóa và sự hỗ trợ của quốc tế xây dựng, củng cố hệ thống thiết chế văn hóa gắn với hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản Ca Huế. Xây dựng và phát triển không gian trình diễn Ca Huế tại các tuyến, điểm chuyên phục vụ du lịch và cộng đồng…
Biểu diễn Ca Huế trong không gian di tích Ưng Bình tại Châu Hương Viên.
“Để bảo tồn, khai thác và phát huy giá trị Ca Huế nhằm phát triển văn hóa du lịch một cách hiệu quả và bền vững thì đòi hỏi có sự quan tâm đầu tư toàn diện về nhiều mặt, trong đó sự phối hợp chặt chẽ của các Sở, ban ngành và sự tham gia tích cực của cộng đồng xã hội là hết sức quan trọng.
Có như vậy thì mục tiêu xây dựng Ca Huế trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc của cố đô Huế, một nguồn lực góp phần phát triển kinh tế – xã hội của TP Huế trực thuộc trung ương với tư cách là một đô thị di sản, đặc sắc về sinh thái, cảnh quan, thân thiện môi trường và thông minh mới có thể thành công”, ông Phan Thanh Hải nhìn nhận.
